DEMOKRATİK YAŞAMA DAYALI ÖĞRENME MODELİ

Model, öğrenciyi merkeze alacak, araştırma-inceleme imkanı sunacak şekilde tasarlanmıştır. Öğrenme süreci, birey, toplum ve devlet düzeyinde demokrasiye atıfta bulunacak şekilde bireysel çalışmalar, meşveret ve şuradan oluşan döngüsel bir süreç olarak düzenlenmiştir. Modelede öğrencileri sorgulamaya, eleştirel düşünmeye teşvik etmek amacıyla beyin fırtınası, görüş geliştirme, zıt panel, argümantasyon, sokratik sorgulama, münazara, örnek olay, problem çözme, drama gibi tekniklerin kullanımı önerilmektedir. Öğrenme sürecinin bir parçası olan değerlendirme sürece odaklanmakta ve bu sürece öğrenci de katılmaktadır.
MODELİN ÖZELLİKLERİ
Model iki ana unsurdan oluşmaktadır. Bunlar; işlemler ve ürünlerdir. İşlemler de; öğrenme etkinlikleri ve değerlendirme olmak üzere iki unsurdan oluşmaktadır.
Öğrenme etkinlikleri demokrasinin “birey”, “toplum” ve “devlet” ölçeğindeki oluşumu ve gelişimine atıfta bulunacak şekilde “bireysel çalışmalar”, “meşveret” ve “şûrâ” adımlarından oluşan döngüsel bir süreç olarak düzenlenmiştir.
Bireysel çalışmalar; tüm öğrenciler tarafından ders öncesinde bireysel olarak gerçekleşmekte ve öğrenme sürecinin temelini oluşturmaktadır. Öğrencilerin kişisel deneyim kazanmaları ve meşverete hazırlıklı gelmeleri için dersten önce bireysel olarak literatür tarama ve raporlama görevleri vardır. Öğrenciler bireysel görevlerini gerçekleştirirken kendi öğrenme stillerine uygun bireysel teknikleri kullanmaktadırlar.
Meşveret; grup şeklinde çalışmayı gerektirir. Bu amaçla sınıf mevcuduna göre birden fazla grup oluşturulur. Gruplardaki kişi sayısı 4-6 arasında değişebilir. Tüm gruplarda bir başkan, bir sekreter ve üyeler bulunmaktadır. Başkan ve sekreter her hafta değişmekte, o haftanın sekreteri bir sonraki haftanın başkanı olmaktadır. Meşverette öğrencilerin birbirleri ile karşılıklı ilişki içinde olmaları ve ortak amaç doğrultusunda etkinliklerde bulunmaları amaçlanmaktadır. Meşverette; bireysel raporlar temele alınarak konu alt başlıklarını belirleme, alt başlıkları tartışma, sonuçlara ulaşma ve raporlama işlemleri yer almaktadır. Meşveretin yürütülmesinde aşağıdaki kurallar geçerli olmaktadır:
- Herkes meşverete hazırlıklı gelmelidir.
- Sırası ile söz verilmelidir.
- Görüşmeler sırasında herkes kendi görüşünü gerekçeli olarak açıklar.
- Başkalarının görüşlerinin de değerli olduğu kabul edilir.
- Hoşa gitmeyen görüşler olsa da saygı ve hoşgörü ile yaklaşılır.
- Konuşma ve dinlemede nezaket kulalarına dikkat edilmelidir.
- Herkesin bir oyu vardır. Mümkünse oy birliği ile değilse oy çokluğu ile karar alınır.
- Alınan kararlar ortak karar olup sahip çıkılmalıdır.
Şûraya; tüm gruplar katılmaktadır. Gruplardan biri iktidar grubu, diğerleri ise muhalefet grubu olmaktadır. Her grup belirlenen bir süre (grup sayısına göre) iktidar görevini yürütmekte, daha sonra sırayla diğer gruplar iktidar olmaktadır. O haftanın iktidar grubunun başkanı ve sekreteri şûranın da başkanı ve sekreteri olarak görev yapmaktadır. Şûranın son birkaç haftası koalisyon şeklinde yönetilmektedir. Bu amaçla seçim yapılmakta, kullanılan oylara göre koalisyonun başkan ve sekreteri belirlenmektedir. Şûrada, başlıkları birleştirme, tartışmayı yürütme, sonuca ulaşma ve raporlama işlemleri yer almaktadır. Tartışmalar önceden belirlenen “görüş geliştirme”, “zıt panel”, “argümantasyon”, “çember tekniği”, “konuşma halkası”, “çember tekniği”, “seminer”, “sokratik sorgulama”, “münazara”, “örnek olay” gibi tartışma tekniklerine uygun olacak şekilde düzenlenmektedir.
Değerlendirme, portfolyo, öz değerlendirme, akran değerlendirme ve süreç değerlendirme ile yapılmaktadır. Portfolyo elektronik olarak alınmakta ve içinde bireysel çalışma raporları, meşveret raporları ve şûrâ raporu yer almaktadır. Öz ve akran değerlendirmeler süreç içinde ve süreç sonunda yapılmakta, öğrencilerden belirli zamanlarda süreci değerlendirmeleri istenmektedir.
Süreç sonunda ortaya çıkması beklenen ürünler; “bilgi”, “beceri”, “değer” ve “tutum” olarak belirlenmiştir. Sürecin her adımında öğrencilerin dersin konu alanına ilişkin farklı düzeylerdeki bilgileri kazanmaları amaçlanmaktadır. Bu boyutta sürecin sonunda öğrencilerin kazanmaları beklenen beceriler ve değerler de yer almaktadır. Bu beceriler; araştırma-inceleme, işbirliği, iletişim, eleştirel düşünme, problem çözme ve karar alma gibi becerilerdir. Değerler ise, sevgi, hoşgörü, empati, adalet, sorumluluk, yardımlaşma ve farklılıklara saygı gibi değerlerdir. Dersin sonunda öğrencilerin derse yönelik olumlu tutum geliştirmeleri de beklenen ürünler arasındadır.
ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİ
2019-2020 Bahar Dönemi Demokrasi ve İnsan Hakları Dersi
“Bu dersi seçme konusunda çok tereddütlüydüm bana ne katabilir ki diye düşünmüştüm. Dersin düz anlatım şeklinde geçeçeğini tahmin ediyordum. Ancak dersler başladığında değişik yöntemlerle ve herhangi bir not kaygısı yaşamadan birden kendimi demokrasi deryasının içinde buldum. Zaman içinde konular derinleştikçe ve saygılı hoşgörülü meşveretler, iyi grup dinamiği sayesinde çok zevkli hem ders öncesi hem ders içi ve sonrası deneyimler yaşadım.”
2019-2020 Bahar Dönemi Demokrasi ve İnsan Hakları Dersi
“Bu zamana kadar girdiğim en farklı dersti. Başlangıçta demokrasi ve insan hakları kavramlarının yanında bazı yeni yöntem ve teknikleri öğreneceğimizi düşünüyordum ancak haftalar ilerledikçe gördüm ki seçilen ve uygulanmaya çalışılan yöntemler demokratik bir sınıf ortamı amaçlamak amacıyla kurgulanmış ve bizlerin gerçek demokrasi havasını teneffüs ettirmeyi amaçlamış. Salgın nedeniyle uzaktan eğitim yapmak zorunda kalsak bile bu sınıf ortamının oluşturulduğuna şahit oldum.”
2019-2020 Bahar Dönemi Demokrasi ve İnsan Hakları Dersi
Dersin içeriği ve amacı kapsamında uygulamalar ve dersin işlenişi arasında paralellik olduğunu düşünüyorum. Zaten demokratik bir eğitim öğrenci merkezli etkinliklerle sağlanabilir. Her hafta yapılan etkinlikler öğrenci merkezli etkinliklerdi. Birer eğitimci olan bizler içinde her hafta farklı tekniğin uygulanışı mesleki gelişimimize de katkı sağladı. Bunun yanında liderlik, girişimcilik ve işbirlikli anlayış gibi sosyal becerilerimizi de geliştirdiğini düşünüyorum.”
2020-2021 Bahar Dönemi Eğitimde Program Geliştirme Dersi
“Son derece çok çalışmayı gerektiren bir formatımız vardı. Yorucu fakat keyifliydi. Son derece dolu geçtiğini ve faydalı yöntemler kullanıldığını düşünüyorum. Konuyu anlamanın yanında bu teknikleri kullanmak dahi bana çok şey attı. Bu teknikleri sadece literatürde olan, KPSS’de soru olarak sorulan başlıklar olarak görürken, tekniklerin son derece uygulanabilir ve faydalı olduğunu gördüm. Başta da söylediğim gibi yorucu da olsa son derece faydalıydı.”
2020-2021 Bahar Dönemi Eğitimde Program Geliştirme Dersi
“İlk kez böyle bir yöntemle bir süreç yaşadım. Her hafta bireysel ve grup olarak çalışmak benim için çok verimli oldu. Bireysel olarak eksik olduğum kısımları grup çalışmaları ve meclis görüşmeleri ile tamamlama imkanım oldu. Her hafta farklı basamaklarda aktif olarak çalıştım. Zor ama etkin öğrenme fırsatım oldu. Grup içerisinde de dönüşümlü olarak meşveret ve şuralarda görev almak rapor oluşturma konusunda kendimi geliştirmemi sağladı.”
2020-2021 Bahar Dönemi Eğitimde Program Geliştirme Dersi
“Dönem boyunca, klasik ve klişe olmayan her hafta özellikle farklı yöntem ve teknikle daha yenilikçi öğrenme süreci geçirmemize neden olan öğrencinin normale göre daha fazla aktif katılım sağladığı bir işleyiş söz konusuydu. Uygulama bağlamında tabiki sıkıntılar yaşandı ama geleneksel bir şekilde işlenilen derse oranla daha aktif katılım sağlayarak kendimi dersin her alanındaymışım gibi hissettim.”